Het veranderen van de cultuur van organisaties blijkt altijd een pittige uitdaging. Kijk je naar de resultaten van menig cultuurproject, dan blijkt er van alles veranderd… behalve, juist, de cultuur.
Ik hoor u denken: “Ja maar wat moeten we dan?” De wereld verandert, klanten eisen meer en het budget van uw afdeling is zojuist verlaagd. Het management wil de medewerkers transformeren tot zelfsturende ondernemende klantgerichte super-verkopers. Zoals Ahrend Ardon prachtig beschrijft in zijn boek “doorbreek de cirkel”, begint hier een vicieuze cirkel. Een manager wil ondernemende medewerkers en gaat ze opdragen om ondernemend te worden. Dat is als de opdracht “doe nu iets spontaans” – een klassieker in de categorie onmogelijke opdrachten. Maar er bovenop blijven zitten was ook geen succes. Wat dan wel?
1 Begin met het doel
Iedereen in de organisatie moet begrijpen welke kant de organisatie op wil. Alleen dan kun je als medewerker vaststellen of jouw bijdrage leidt tot een verbetering van het doel. De anekdote van president Kennedy, die tijdens een rondleiding bij NASA aan een schoonmaker vroeg wat deze daar deed. Het antwoord was “het is mijn werk om een man op de maan te zetten”. Zodra iedereen het doel helder heeft, kan iedereen op het eigen niveau bijdragen.
Onze doelen veranderen: eindeloze groei in een economie die gedreven wordt door extractie van grondstoffen en afval aan het eind van de levenscyclus is niet houdbaar. Wat is de visie over een langere periode en wat zijn de doelen voor over 100 jaar?
2 Waardeer en koester vakmanschap
Een vak is een vak. Dat geldt ook in de 21ste eeuw. Medewerkers die hun vak goed beheersen, zijn trots op hun werk en trots op de organisatie. Promoot goed vakmanschap in de organisatie. Oefen jij nog in je vak? Kijk je iedere dag hoe het beter kan?
Mensen moeten de competitie aan met robots en computers. Is dat wel zo? Wat kan een vakman nu – en in de toekomst – beter dan een robot? Er blijft steeds meer tijd over voor datgene wat ons mensen onderscheid van machines. Uw klanten waarderen dat.
3 Blijf bij de feiten
Je herkent vast die keer dat je de sleutels kwijt was en je zeker wist waar je ze het laatst had neergelegd. Niet dus. Onze aannames kloppen gewoon niet altijd. Zeker niet als het gaat om het oplossen van problemen. Werk daarom met feiten, niet met aannames. Lean Six Sigma kan je helpen inzicht te krijgen in de feiten.
Verdiep je dus niet alleen in de feiten van je bedrijf, maar ook in de feiten van de veranderende maatschappij. Hoe ga je om met de “shared economy”, met coöperatief produceren? Als je denk dat deze principes jouw bedrijf niet gaan raken, zorg dat dan zeker dat je jezelf erin gaat verdiepen…
4 Vergeet Check en Act niet
Als mensen in organisaties aan de slag gaan met verbeteren, dan beperkt zich dat helaas vaak tot “doen”. We springen van probleem naar oplossing en kijken er vervolgens niet meer naar om. Maar is het probleem wel helemaal opgelost? W. Edwards Deming beschrijft een verbetercyclus in vier fasen: plan – do – check – act. We vergeten vaak de laatste twee.
Verbeteren heeft pas resultaat als we verbeteringen kunnen aantonen. Als je niet weet waar je naartoe gaat is iedere richting goed, luidt een bekend gezegde. Ik voeg daar altijd graag aan toe: Als je niet weet waar je vandaan komt lijkt iedere stap vooruitgang.
5 Beloon wat goed gaat
Wat gaat er goed in de huidige organisatie? Kijk daar naar en waardeer het. Alles wat aandacht krijgt, groeit. Dus als je alleen oog hebt voor je problemen …
Het belonen van gewenst gedrag werkt ook veel sterker dan het benadrukken wat er (nog) niet goed gaat. Bovendien weet men dan vaak niet hoe het wel moet.
Door gewenst gedrag ook te voorzien van (im)materiële prikkels, kun je in een organisatie snel een slag maken. Dit is niet hetzelfde als een bonusbeleid. Het belonen van goed gedrag vereist in eerste instantie een toekomst-bestendige visie (1), een organisatie met mensen die hun vak verstaan (2), inzicht in de juiste feiten – zaken die er toe doen binnen de visie (3) en een goed systeem waarmee je vaststelt of verbetering heeft plaatsgevonden (4).
En zo is het cirkeltje rond!